دلنوشت

دلنوشته هایی سپرده در دست باد!

دلنوشت

دلنوشته هایی سپرده در دست باد!

چخوف ،داستانک و جلوه گری


خیلی خوب است که درمیان  حلقهء  کوچک نویسندگان پیوندهای دلنوشت ، هستند دوستانی که  نوشتن داستانک ( داستانواره یا داستان کوتاه  و یا هر آنچه که بنامیدش) را بطور جدی یا تفننی پی گیری می کنند.این روش جذابی است که با آن می توان حس و حال یا خاطره ای کوچک از خود را بیان کرد.

بالفرض حسی که من از طبیعت و بهار عایدم شده است را بگونه ای سردستی و در یک خط می توانم ابراز کنم:

< چه بهار زیبایی است مخصوصاً وقتی درختان نارنج شکوفه می دهند!>

اما می توان بگونه ای دیگر همین حس را با چاشنی خیال ،شاخ و برگش داد و جلوهء دیگری بدان بخشید.در نظر بگیرید خاطره ای کوتاه از دوست از دست رفتهء خود دارید که با یادآوری اش مغموم می شوید . سر و ته این خاطره به یک گفتگوی کوتاه در مورد عکس وی ختم می شود اما همین گفتگوی کوتاه به یاد مانده از گذشته محملی است از برای بیان یک داستانک که غم خود  را در آن  جلوه گر می نماییم.چنانکه مهدی حلاجیان در < عکس> به چنین تجربه ای دست یازیده است.می توان حس غریب گذشت عمر  و لذت ماندگار دوران دانشجویی را در وجود شخصیتی دیگر ی بازسازی نمود و در بستری ذهنی و فرا واقعی نقبی به درون خود زد.چنانکه  در <سه تصویر> رضا  این طرح جلوه نموده است . یا چون طاهره می توان لذت یک گردش بهاری رادر < سکانس ۱۵> تمثیل وار  جلوه  داد.

این همه جدا از قوت و ضعف این روایتهاست.که ما بیش تر تجربه گرهستیم و بس! این همه را گفتم تا برسم اصل ماجرا که مربوط به جناب چخوف می شود!

آنتوان پاولوویچ چخوف( ۱۸۶۱-۱۹۰۴ ) نویسندهء شهیر روسی در اواخر دوران روسیهء تزاری می زیست.نویسنده ای که در بیست و سه سالگی پزشکی را بعداز چاپ اولین مجموعهء داستانش رها کرد و تمام عمر کوتاه ۴۴ سالهء خود را به نوشتن داستان و نمایشنامه اختصاص داد. یکی از دلایل مهم شهرت چخوف به سبب داستانهای کوتاهش است.که بطور معمول نیز  با طنزی تلخ همراه است.از همین رو برای علاقمندان داستانک پرداز خواندن آثار وی بسیار  مناسب است . در زیر یک داستان کوتاه از چخوف را آورده ام . امید دارم شما دوستان عزیز نیز پس از خواندن داستان، نظرات خود را در مورد مضمون و نیز ساختار داستان بیان نمایید؛ تا به یک تضارب آراء دست یابیم .

               ************************

               نقل از دفتر خاطرات یک دوشیزه

13 اکتبر: بالاخره بخت ، در خانه ی مرا هم کوبید! می بینم و باورم نمیشود. زیر پنجره های اتاقم جوانی بلند قد و خوش اندام و گندمگون و سیاه چشم ، قدم می زند. سبیلش محشر است! با امروز ، پنج روز است که از صبح کله ی سحر تا بوق سگ ، همانجا قدم میزند و از پنجره های خانه مان چشم بر نمیدارد. وانمود کرده ام که بی اعتنا هستم.

15 اکتبر: امروز از صبح ، باران می بارد اما طفلکی همانجا قدم می زند ؛ به پاداش از خود گذشتگی اش ، چشمهایم را برایش خمار کردم و یک بوسه ی هوایی فرستادم. لبخند دلفریبی تحویلم داد. او کیست؟ خواهرم واریا ادعا میکند که « طرف » ، خاطرخواه او شده و بخاطر اوست که زیر شرشر باران ، خیس میشود. راستی که خواهرم چقدر امل است! آخر کجا دیده شده که مردی گندمگون ، عاشق زنی گندمگون شود؟ مادرمان توصیه کرد بهترین لباسهایمان را بپوشیم و پشت پنجره بنشینیم. میگفت: « گرچه ممکن است آدم حقه باز و دغلی باشد اما کسی چه میداند شاید هم آدم خوبی باشد » حقه باز! … این هم شد حرف؟! … مادر جان ، راستی که زن بی شعوری هستی!

16 اکتبر: واریا مدعی است که من زندگی اش را سیاه کرده ام. انگار تقصیر من است که « او » مرا دوست میدارد ،‌نه واریا را! یواشکی از راه پنجره ام ، یادداشت کوتاهی به کوچه انداختم. آه که چقدر نیرنگباز است! با تکه گچ ، روی آستین کتش نوشت: « نه حالا ». بعد ، قدم زد و قدم زد و با همان گچ ، روی دیوار مقابل نوشت: « مخالفتی ندارم اما بماند برای بعد » و نوشته اش را فوری پاک کرد. نمیدانم علت چیست که قلبم به شدت می تپد.

17 اکتبر: واریا آرنج خود را به تخت سینه ام کوبید. دختره ی پست و حسود و نفرت انگیز! امروز « او » مدتی با یک پاسبان حرف زد و چندین بار به سمت پنجره های خانه مان اشاره کرد. از قرار معلوم ، دارد توطئه می چیند! لابد دارد پلیس را می پزد! … راستی که مردها ، ظالم و زورگو و در همان حال ، مکار و شگفت آور و دلفریب هستند!

18 اکتبر: برادرم سریوژا ، بعد از یک غیبت طولانی ، شب دیر وقت به خانه آمد. پیش از آنکه فرصت کند به بستر برود ، به کلانتری محله مان احضارش کردند.

19 اکتبر: پست فطرت! مردکه ی نفرت انگیز! این موجود بی شرم ، در تمام 12 روز گذشته ، به کمین نشسته بود تا برادرم را که پولی سرقت کرده و متواری شده بود ، دستگیر کند.

« او » امروز هم آمد و روی دیوار مقابل نوشت: « من آزاد هستم و می توانم ». حیوان کثیف! … زبانم را در آوردم و به او دهن کجی کردم!
 
******
......

 

 

 

نظرات 17 + ارسال نظر
سرمدستان یکشنبه 6 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 15:04 http://sarmadestan.blogfa.com

سید جان سلام
نقد هم چیز خوبی است
با توانی که در شما سراغ دارم کمک کن تا دیگران هم در نوشتن گامهای بزرگتری را بردارند
آمین

علی روشنگر یکشنبه 6 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 20:48 http://mirzakazem.blogfa.com

به نظر من اولین گام در نویسندگی به قلم در آوردن خاطرات دور یا نزدیک خود است که بسیار می تواند فرد را در امر نویسندگی یاری رساند . اصولا نوشتن در باره مسائلی که کمترین اطلاعاتی از آن دارید . کار چندان عاقلانه ای نیست . باید به این نکته نیز اشاره کنم که تحقیق در نویسندگی از امور بسیار مهم این حرفه است که می تواند نقص اشاره شده در بالا را مرتفع کند .
راستی چخوف .....

محمدرضا دوشنبه 7 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 00:41

بی خبر بروز می شی ؟

سیامک دوشنبه 7 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 08:41 http://www.siamakab1355.persianblog.com

بیشتر در مورد داستان کوتاه بنویس تا فیض ببریم.

طاهره دوشنبه 7 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 16:46

سلام . لذت بردم . در هنگام طراحی سخت ترین کار این است که همواره خود را در جای انسانی که از آن فظا و محیط بهره می برد بگذاری و بسنجی که آیا احساس بدست آمده مطلوب است یا نه . و مهمتر از مطلوب بودن آگاهی از آن احساس است . چیزی که بنظر می رسد آقای چخوف آن را در نظر گرفته است

طاهره دوشنبه 7 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 16:55

راستی بسیار متشکر از لطفی که به سکانس ۱۵ داشتید .

جلال الدین سه‌شنبه 8 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 13:13

خوب بود....

سرمدستان سه‌شنبه 8 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 14:19 http://sarmadestan.blogfa.com

سیامک سه‌شنبه 8 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 15:21 http://www.siamakab1355.persianblog.com

در هنگام نمایش فیلم حاجی آقا ... در سینما صحرا و در برنامه فیلمخانه ملی بعضی از دوستان با معرفت ما را خبر نکردند. بعضی از قسمتهای فیلم را فقط دیده ام فیلم را کامل ندیده ام.

محمد طاهری سه‌شنبه 8 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 19:27 http://www.fardayeno.blogfa.com

از کجا آورده ام یعنی چه ؟؟؟ داستان خودم است برادرجان

سیدابراهیم میرحسینی سه‌شنبه 8 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 22:18

سلام سید من!
آقا!
بابت اینکه دیشب دیدمت خیلی خوشحالم و اینکه خیلی کوتاه بود ناراحت.
شاد باشی

علی اصغر بارویی چهارشنبه 9 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 12:15

مهدی حان نگاه موشکافانه ای داری. گهگاه احساس می کنم داستان کوتاه هر چند دقت و قدرت قلم می خواد ولی کل ماجرا انگار تمام و کمال و یکجا میاد توی ذهن و همین مطلب قشنگش می کنه. البته بگم داستان های بلند خوب هم مثل صد سال تنهایی مارکز هم انگار یکجا توی ذهن پیچیده نویسنده اومده....

سرمدستان چهارشنبه 9 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 15:35 http://sarmadestan.blogfa.com

سید جان سلام
یادته زمانیکه خبر عروسی روح الله طباطبایی را با خانم شیرازی تو خوابگاه دادی فهمیدیم که ما باهم فامیلیم.
فامیل جان من مرتضی سرپله هستم که روزگار باعث شد بشوم سرمدی
مثل تغییر فامیلی شمایا فامیل ما ...
خوش باشی
بیشتر به من سر بزن
تهران هم امدی خبر بده تا صله رحم هم کرده باشی
یا الله

سیامک چهارشنبه 9 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 16:02 http://www.siamakab1355.persianblog.com

مهدی جان در مورد ساختار داستان چند مطلب را که سریعتر به ذهنم رسیده با تو قسمت می کنم:
۱-داستان از تاریخ ۹اکتبر آغاز شده است.در حالیکه طرح و توطئه(پلات) از تاریخ ۱۳ اکتبر آغز می شود.فاصله بین این دو زمان یک فاصله مناسب برای ذهن خواننده تیز بین فراهم می کند که در طول این روزها چه گذشته؟(پویایی ذهن:نگاه معطوف به مخاطب)
۲-شکل داستان بسان دفتر خاطرات آمده این موضوع از نام داستان نیز مشخص است.روز ۱۵ اکتبر از دفتر خاطرات حذف شده است.قهرمان ما در این روز خاطره ننوشته؟چه بلایی بر سر خاطرات این روزش آمده؟(پویایی ذهن خواننده:نگاه معطوف به مخاطب)
۳-پایان بندی داستان شکلی غافلگیر کننده دارد.در گفتگوی دو نفره تروفو و هیچکاک(مصاحبه معروف) تفاوت این موضوع با تعلیق بخوبی توسط هیچکاک توضیح داده شده
۴-مسئله اساسی که می توانم به آن گفتگوی دو نفره اضافه کنم موضوع دامنه اطلاعات است.در داستانهایی که با دامنه اطلاعات محدودتری به مخاطبان عرضه می شوند همیشه این خطر وجود دارد تا غافلگیری نهایی آنچنان غافلگیر کننده نباشد.از سویی دیگر عده ای با کل مسئله غافلگیری مخالفت کرده اند این موضوع را بدلیل عدم توجه به مخاطب و حتی در مواردی بدلیل تحقیر او نفی می کنند اما چه بخواهیم و چه نخواهیم دامنه اطلاعات محدودتر برای برخی گونه ها یک خصوصیت ذاتی محسوب شده که در غیر این صورت گونه بودن آن فاقد موجودیت خواهند بود.
۵-حالا با تمام توضیحات اگر خود را در جمع حامیان نظریه نگاه معطوف به مخاطب قرار دهیم با پایان بندی این داستان تا چه میزان تحقیر شده ایم؟
۶-می خواستم مطلب را مفصل در وبلاگم توضیح دهم که نه حوصله ای بود نه وقت تفکر.تفکر تعطیل.!!!

محمدرضا پنج‌شنبه 10 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 14:46

محمد طاهری شنبه 12 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 15:17 http://www.fardayeno.blogfa.com

سلام مهدی جان و ممنونم از محبتت . در مورد داستانهای چخوف باید عرض کنم من همیشه به سختی ارتباط برقرار می کنم با داستانهای او . . . احساس سنگینی اینکه فضای حرف او با دل من متفاوت است را به خوبی درک می کنم . چخوف پیش فرض هائی در داستان نویسی دارد که این پیش فرض ها در نوع نگاهش به جامعه ی پیرامونی اش موثر است . . . این کاری که تو از او منعکس کردی کار خوبی بود . . .اما همیشه دیر برام لود می شه

مهدی حلاجیان شنبه 19 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 08:56 http://mehal51.blogsky.com

سلام
روایت زیبایی بود.
دستت درد نکنه.
از اینکه هر از گاهی یادمان می کنید ممنون.
با سپاس.

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد