رگبار


 

بخت یار بود و اقبال بلند، چرا که دیشب جایی رحل اقامت افکندم که قرارم نبود و شبکه پنج تهران نیز داشتند. بخت یار بود و اقبال بلند، چرا که  از سر اتفاق برنامۀ شب شیشه ای با مجری گری رضا رشید پور که خیلی تعریفش را شنیده بودم در حال پخش بود. بخت یار بود و اقبال بلند، چرا که زیر نویسی درج شد که این برنامه  بدلیل درخواست مکرر تماشاگران تکرار  شده است.

مهمان برنامه یک عدد شیفتۀ گل به نام  سپیده بود. ومن چقدر خوشحال شدم که اینچنین بخت یارم بود و اقبالم بلند که بتوانم  یک بادبادک باز قهار آن هم از نوع شاعرانه اش را ببینم.

یقین داشتم که فضای این مصاحبه  غرق شور و شعر خواهد شد و من لحظاتی را پا برهنه بی هیچ چتری  زیر باران خواهم دوید. بلکه غبار از سر و روی بزدایم.

مجری برنامه خیلی مسلط اما با رعایت متانت و ادب به راحتی گلشیفته را تا آنجا که لازم بود می پیچاند و شیرازۀ  ذهنیت او را گام به گام با پرسشهایش اوراق می کرد و در نهایت پس از تصحیح  و تفاهم با او بحث را دوباره مجلد می کرد و می بست.  در جاهایی نیز می گذاشت که گلشیفته  با تمامی احساسش جولان بدهد. بسان همان اسب سپید که می تاخت در بزرگراه  و چشم همگان را به یک آن سوی خود می ربود و نظاره می کردند که تا به  کجا خواهد گسست همه غلها و زنجیرها را. و در کدامین نقطۀ افق چون بادبادکی  به سوی آسمان خواهد شتافت؟

گلشیفته در بحٍث رابطه  فیلمساز و سلایق مردم نتوانست بخوبی منظورش را بیان کند ؛ نباید هم انتظار داشته باشیم که اینچنین بتواند از پس یکی از مباحث مهم سینمایی ( رابطه سینما با مخاطب)  برآید؟! چرا که او یک منتقد سینمایی نیست . به عبارتی دیگر بیانش الکن بود تا بتواند آنچه در ذهن داشت( که  ذهنیتی درست نیز بود) را به خوبی ابراز کند واین همان جایی بود که رشید پوربا ملا یمت او را پیچاند.

اما در جاهایی که او خود موضوع را درک و لمس کرده بود بگونه ای غریزی بسیار زیبا و تمام عیار پاسخ می داد.

بگونه مثال در مورد  بازی باران کوثری گفت: که باران در خون بازی یک سلحشور بود.

من که محظوظ شدم از این تعبیر و تاویل که او برای باران کوثری بکار برد.هیچ نمونه ای پیش از این از کاربرد این لفظ در چنین جایگاهی سراغ نداشتم. به واقع نیز اینچنین بود سلحشوری که با تحمل یک چهره پردازی سنگین برای  زشت شدن و از آن بدتر با از سر گذراندن چندین ماه تجربه  از فضای واقعی و عینی معتادان به هروئینی به درخشش در میدان سینمای ایران دست یافته است.

در مواجهه با این مصاحبه بیش از همه صمیمیت و از آن اعظم تر فرو تنی گلشیفته من را به وجد و ستودن او وامی دارد. او بی هیچ تعارفی  گفت که اگر لیلی حاتمی نقش سپیده را درمیم مثل مادر بازی میکرد بی شک زیباتر می شد.

 هرچند که من به شخصه بازی شور مندانه گلشیفته را چنان گیرا می دانم که از این پرسش که دختری در این سن وسال چگونه یک پسر ده ساله دارد؟ در می گذرم! همچون چگونگی نجات جیمز استوارت در حال سقوط ازآن بلندای ساختمان در اوایل فیلم سرگیجه هیچکاک که غالب منتقدین سینمایی از آن در گذشته اند! 

بخش دوم مصاحبه به لحاظ فضا ی حاکم برآن با پخش قطعه ای موسیقی آغاز شد که مجری مطابق معمول از مهمان برنامه می خواهد که پس از شنیدن آن احساس خود را بیان کند  .

و بدین سان بود که ابرهای بهاری شتابناک سررسیدند و از بغض هجران شان بی هیچ ریایی  گره گشودند و لطافت را ارزانی زمینیان نمودند. باشد که از آن پس پاکی را پیشۀ خود سازند.

 

                                                            

 

قطعه ای از موسیقی میم مثل مادر پخش شد.گویی  زخمه ای  بر تار دلش نواختند کاینچنین بی امان  باریدن گرفت. طَـُرفه آن که حاضر به یراق ، دستمالی نیز پر شال خود داشت.  همیشه از بازنوازی آهنگهایی که با یک گروه از سازهای جاندار کار شده اند و حالا می آیند با یک ارگ و سینتی سایزر اجرا می کنند متنفر بوده ام.اما  چه کنم  که بر بارشی اینچنین سپید نتوان اقتدا نکرد.

رشید پور اعلام کرد نسخه ای از فیلمنامه که متعلق به خانم فراهانی است در اینجا وجود دارد که در ابتدای آن آقای ملاقلی پور یادداشتی برای ایشان نگاشته اند، وخواند آن را.

سبک وسیاق نوشتار حکایت از آن داشت که به هنگام تدوین فیلم، نگاشته شده است. گویا در آن زمان و به هنگام دیدن راشها ، تا ثیر شگرف حضور گلشیفته در فیلم بیش از پیش برای آقا رسول  تبلور و عینیت پیدا نموده بود.اما در اصل، این نوشتار بگونه ای  بی پیرایه حال و هوای خود آقا  رسول بود به هنگام تولد میم مثل مادر . گویا می خواست برای سنگ صبوری چون مادرش( خیال) و عزیزی چون دخترش ( واقع) درد دل کند؛ و این خیال و واقع ، هردو در گلشیفته تجسم یافته بود.

نوشته بود که در هر نمایی، در مقابلش نمایی ازمرگ هم بود وبعنوان یک کارگردان ناباورانه از اینکه این همه کار وی باشد به راشها می نگریست:

 " هر بار وقتی شوق وجودم را فرا می گرفت؛ به غلط کردن می افتادم."

و بدینسان ،در تجلیل از خیال( خیال عزیز و دوست داشتنی) به ستایشی شکوهمند از گـُلی پرداخت :

"در همه جا نخ بادبادک خیال به دست تو بود."

 ****

گلشیفته هدیه ای نیز برای تماشاگران آورده بود آن هنگام که رشید پور تصویری 35*55 از آقا رسول را به نمایش گذارد.

خیلی خنده دار بود و اگر حمل بر بی ادبی نشود مضحک.

بر گستره و زمینه ای از پر قو ، آقا رسول چونان یک مصلوب آرمیده بود. با همان هیکل و جثۀ ستبر و زمخت، صورت تپلی و گوشتی، دماغ پَت و پهن و ناهموار، سیبیلهای انبوه و چخماقی و از همه خنده دارتر شکم ورقلمبیده اش  که بدجوری توی ذوق می زد.آخر بطور معمول با زمینۀ پر قو یک زیباروی پریوش ،جفت وجورمی شود.

 

ولی با این همه این عکس دل می برد ودل می سوزاند.چرا که اینجا خنایگر خیال آرمیده بود.این عکس جلوه گر همان تضاد همیشگی ملاقلی پوربود. مثل ماءمور قانون- جناب کلانتر- که زیر آن ستارۀ حلبی اش، قلبی از طلا می درخشید.

و گــُـلی از پس تلالو اشکان چشمش چه  نگاهی به این عکس می کرد.

 توصیف این نگا ه برایم ناممکن است. شاید نگاه کودکی  بود که با حسرتی عظیم به آخرین حلقه های گیسوی بادبادکی که از دستش رها شده می نگرد و بادبادک آرام ، آرام در اعماق آسمانها گم می شود.